Lezingen
De Culinaire Klassiekers
1-“De keuken van mijn kindertijd”
Herinneringen aan de keuken van toen. Waar leerde je koken. De kracht van de familiekeuken. En zelfs vader aan het fornuis. In die dagen moest je nog alles (leren) eten.
Maar wat maakt eten zo belangrijk? En waarom is samen eten zo speciaal? Kortom, zoveel aspecten van onze vroegere én huidige keuken waar wij niet altijd bij stilstaan.
2-“Goesting in Vlaanderen – Wat wij al eeuwenlang lekker vinden”
Een stukje gastronomische geschiedenis van dit land, met verrassende ontdekkingen. De geschiedenis en culinaire toepassingen van de meest populaire eetwaren: vlees, vis, zuivel, groenten, fruit, smaakmakers en “genotsmiddelen”. En zelfs in onze taal duikt eten heel vaak op!
3-“Eten bij de buren : van polderkoek, dronken vis en Haagse Bluf”
Wij moeten nogal eens lachen met het eten bij de noorderburen. Toch heeft Nederland een boeiende culinaire geschiedenis. Maar wat vinden onze buren eigenlijk lekker? Daarvoor gaan we te rade bij de geschiedenis van hun landbouw, visvangst, handel en kolonies. En komen tot de conclusie dat het land minstens evenveel eetculturen heeft als provincies! Bovendien hebben zij momenteel meer sterrenrestaurants dan bij ons…
4-“Antwerpse specialiteiten vroeger en nu”
Zowel het zoete, zure, pittige en hartige leven van de Metropool komt hier aan bod. De keuken van een (rijke) havenstad: veelzijdig en eigengereid. Zoals Antwerpenaren nu eenmaal zijn of zich graag voordoen. Kortom, nostalgie met een moderne saus
​
( Diverse gangen: “Ontbijt (de ideale ontbijtlezing)”, “Ontbijt van bij ons”, “Thee Parlant”, “Nagerechten van bij ons”)
​
5-“Wie zoet is, krijgt lekkers”
Snoep was lang geleden ook al iets waar alvast de kinderen naar uitkeken. Helaas was deze vroeger vooral voor de rijkere standen en moesten armen vaak jaloers toekijken bij al dat lekkers. Gelukkig veranderde dat de voorbije eeuwen en gingen zelfs volwassenen (ook mannen!) snoepen. En zo ontstonden “nationale snoepjes” waarop wij nog heel fier zijn. Maar je weet: “Wie zoet is,…”
6-“Een Friethistorie”
Als er een bereiding is die wij koesteren, is het wel de nationale friet. Nog altijd de vorm waarin wij de trouwe aardappel het meest appreciëren. Maar wie vond de friet nu eigenlijk uit? Een vraag die ons ook nu nog onrustig maakt. Helaas staat de klassieke friet vaak ter discussie van gezondheidspredikers allerhande. Daarom gaan wij nader in op het bakken in de praktijk. Echt ongerust hoeven wij niet te zijn want wat blijkt? Er bestaat zelfs zoiets als de “Koninklijke Friet”. Kortom de goudgele staafjes zijn nationaal erfgoed. Te beschermen dus!
7-“Het staat allemaal in de (kook)boekskes”
Hele keukens en huiskamers staan tegenwoordig vol kookboeken. Nooit hebben topschrijvers en in mindere mate kookchefs zoveel van hun pennenvruchten aan de man/vrouw kunnen brengen. Ooit was dat anders en richtten de kookboeken van toen zich in eerste instantie tot leerlingen of bazen. Eigenlijk mogen wij wel zeggen dat de culinaire cultuur gedemocratiseerd is geworden. En daarop spelen ook andere media in. De geschiedenis van het kookboek geeft eigenlijk inzicht in onze eigen sociale geschiedenis. Koken met een verhaal, dus. Het staat allemaal in die “boekskes”…
8-“Etiquette: met de vuist op tafel ?”
Niet eens zo lang geleden moesten wij ons allemaal “gedragen” aan tafel. En ook nu nog wordt in vele huishoudens het jonge grut de basis aangeleerd van de “tafeletiquette”. Door de eeuwen heen is deze gegroeid, ook al vragen sommigen zich af of die nog van deze tijd is? Toch worden nog regelmatig boeken gepubliceerd die ons vertellen hoe het nu juist moet, zeker aan deftige tafels. Van uitnodiging voor een eterij tot het tafelen zelf. Tal van valstrikken zijn aanwezig maar die vermijden wij met de glimlach, als “gevormde”.
En wij voegen meteen de daad bij het woord met een heuse etiquettequiz!
​
Culinaire Specials
9-“Feestend het hele jaar door”
Wij vieren heel graag feest, met kalenderfeesten het hele jaar door. Tegelijk zijn er meer persoonlijke vieringen, heel klassiek bij doop, communie en huwelijk(sverjaardag)
De voornaamste levensfeesten, met andere woorden, evenzoveel blijvende herinneringen. En dat er veel komt kijken bij die feesten, leren ons de gebruiken en culinaire geplogenheden.
Feesten in oorlogstijd en andere tijden van schaarste zijn evenzeer van goudwaarde, hoe moeilijk soms ook om echt te vieren. Helaas ook met de kritische noot dat wij nu wellicht meer vieren dan ooit tevoren maar tegelijk minder. Een tegenstelling om bij stil te staan!
10-“Kermis!”
Kermis was vroeger een heel belangrijk feest in de meeste streken van ons land. Het ontstaan ervan, eeuwen geleden, geeft meteen een idee waarom kermis, processie en foor alles met elkaar te maken hebben. Een van de weinige dagen waarop onze hardwerkende voorouders samen mochten plezier maken. “Kermiskost” droeg daar zeker toe bij, zowel thuis aan de kermisdis als onder de vorm van speciale bereidingen waarvoor de foorkramers zorgden. Helaas stelt zich meer en meer de vraag: verdwijnt kermis?
11-“Valentijn”of elk goed moment:“Eten voor of na de Liefde?”
Al eeuwenlang droomt vooral de man van eten dat zijn liefdesleven de ultieme boost kan geven. Tal van voedingsmiddelen hebben zich in de loop der tijden een (terechte?) faam opgebouwd en verschijnen niet zelden op tafel met “bijbedoelingen”. Zelfs bepaalde cadeaugewoonten ontsnappen hier niet aan. Waarom geven mannen ter gelegenheid van Valentijn immers zo vaak chocolade aan hun geliefden? Heel extreem wordt het natuurlijk, als de neushoorn zijn hoorn verliest omdat de gemalen bereiding daarvan de potentie in gevoelige mate zou opdrijven. De kolos in kwestie heeft blijkbaar een indrukwekkend libido. Alles laat bovendien voorzien dat de interesse voor allerlei afrodisiaca alleen nog maar zal toenemen.
Een boeiende zoektocht dus naar de wijze waarop ons seksleven onze eetgewoonten beïnvloed heeft en nog beïnvloedt. Bewust en onbewust, bij jong en oud, bij rijk en arm…
Vanzelfsprekend dragen (door de organisator geserveerde) overeenstemmende hapjes bij tot het thema… en de sfeer!
Geschiedenis op je bord!
12-“Van Njambiorix tot Vistix”
Een eigenzinnige geschiedenis van onze eetcultuur. Van de oudste Belgen tot de huidige chefs! Eigenlijk een drieluik dat bestaat uit: “Oude Belgen en Romeinen” – “Culinair licht in de donkere Middeleeuwen” – “Naar de nieuwste Belgen”. Het thema is zo omvattend dat het eigenlijk best in meerdere sessies behandeld wordt…
13-“Carpe diem… De Romeinse keuken”
Voor velen onder ons blijft de moderne Italiaanse keuken een lichtend voorbeeld. Dat dit culinaire erfgoed er niet zomaar gekomen is, vertelt deze lezing. Het antieke Rome groeide immers, na de verovering van een enorm rijk, uit tot het gastronomische centrum van de toenmalige wereld. Na enkele eeuwen kwam het verval, ook al omdat te veel (culinaire) weelde nu eenmaal verweekt. Maar de toon was gezet en heel wat lekkers is tot in onze dagen blijven overleven in de Italiaanse en mediterrane eetcultuur. Bovendien zorgden de landgenoten van Julius Caesar voor het eerste bekende Europese kookboek. En dat is ook een hele belangrijke verwezenlijking!
14-“Met Rubens aan tafel – Eten in de barok”
Vermoedelijk spreekt een bereiding als “pastei met oortjes, oogjes en klootjes van geitenbokjes” je niet meteen aan. Dergelijke culinaire exploten staan nu eenmaal te ver van ons bed (dis?).Maar de keuken van de Barok heeft natuurlijk veel meer te bieden en dat zal wellicht op meer appreciatie kunnen rekenen bij de hedendaagse smulpaap.
Zo verovert de Franse gastronomie in sneltreinvaart de hegemonie in West-Europa. Onze voorouders leren gezonder eten, met de nodige specerijen maar vooral ook met een heerlijk boeket aan kruiden. Tegelijk blijven een aantal vaste culinaire waarden behouden. Daarvoor zorgen toenmalige topchefs als Lancelot de Casteau en Magirus, ook al blijft de ware identiteit van deze laatste een historisch vraagteken. Zij presenteren een veelheid aan gerechten die zowel de Prins-Bisschoppen (de Casteau) als de welstellende dames (Magirus) van toen kunnen verleiden. Overigens maakt de kunst van het verleiden meer en meer haar opwachting in de keuken en zelfs … op de markt!
Het keukenaanbod wordt ook al overzichtelijker, met het ontstaan van het menu en een ietwat logischer volgorde van de diverse gangen. Vrouwen en mannen hebben andere voorkeuren, en dat wordt gehonoreerd. Ook in het drankenassortiment want ook daaraan besteden wij de nodige aandacht. Zowel de rijke dis als de “volkskeuken” komt aan bod. En, om het helemaal geheimzinnig te houden, zoomen wij in op de relatie tussen eten en gezondheid. De “Elementenleer” mag dan al voorbijgestreefd lijken, wij passen sommige “wetten” onbewust nog altijd toe. Wedden!?
15-“Van kip op zondag tot chicken nuggets” (de culinaire sixties en seventies)
Eerst bracht de aankomende jeugd de zondagen nog thuis door in eer en deugdzaamheid. Moeder serveerde kip met sla of appelmoes en als er tomatensoep met balletjes was, kon het feest helemaal niet meer op. Traditiegetrouw werd afgesloten met kookpudding, vanille of chocolade. En uitgerekend in dat laatste compartiment brak de revolutie door met de instant pudding. Saroma werd een begrip en de zondagen kregen kleur (en smaak?) door altijd weer nieuwe varianten: karamel, mokka, framboos, banaan, aardbei … enz. Even later met een hoedje van Klop-Klop.
En de wereld draaide alsmaar sneller door. De feesten werden uithuizig. Zelfs de meest klassieke familiebijeenkomsten verlieten het ouderlijk huis en kozen voor de lokale feestzaal. Waar de gelegenheidskookster de aanwezigen verraste met exotische bereidingen als een “zeevruchtenslaatje” (mét garnalen) en (jakkes) “kikkerbilletjes in roomsaus”. Gelukkig bleven enkele tradities overeind: de kersverse bruid kreeg nog van mama het “Kookboek van de Boerinnenbond” mee om het soms woelige huwelijksbootje in rustig en bekend water te houden. Hoogst uitzonderlijk was dit het huwelijkspresentje voor de bruidegom…
Maar zelfs deze klassieker kon niet beletten dat er nu snel een kloof kwam in de eetgewoonten van de generaties. Heel wat jongeren kozen immers ook voor een culinaire ontdekking van de wereld, zeker in steedse milieus. “De Chinees” bestond al enkele decennia maar mocht zich nu verheugen in een nieuwe clientèle en niet veel later maar veel minder in een snel toegenomen Aziatische concurrentie. De eerste pogingen om ook hier het volk te verwennen met junkfood leden nog schipbreuk, toch was het slechts luttel uitstel vooraleer de Big Macs en collega’s Fish zich meldden. Voorlopig hield de iconische frituur nog stand, bij voorkeur in een meer dan bescheiden behuizing. Maar de toon naar de overvloed was gezet, de grenzen vielen en de chicken nugget leerde ons nu vlug dat hij nog maar weinig met de ooit gerespecteerde kip vandoen had. Kortom de revolutie was geslaagd…
Eten in tijden van kommer en kwel
16-“Eten in de Eerste Wereldoorlog: Van worteltaart tot oorlogskonijn”
De oorlogskeuken is altijd een heel creatieve keuken. Want koken met wat je hebt, veronderstelt heel veel soepelheid en verbeeldingskracht. Nochtans is eten op tafel, liefst zo “gewoon” mogelijk, van enorm belang voor iedereen. Zeker voor de kinderen die het gevoel moeten krijgen dat alles “normaal” is, ondanks de soms zware oorlogsomstandigheden. Wij bekijken hier het koken van elke dag, ondanks rantsoenering en andere belemmeringen. Met heel veel respect voor de vrouwen van toen die in zo’n moeilijke omstandigheden het “thuisfront” hebben rechtgehouden, vaak alleen, en daardoor zo’n belangrijke rol gespeeld hebben in de uiteindelijke overwinning!
17-“Eten in de Tweede Wereldoorlog: Gelukkig was er volop haring!”
De “lessen” van de Eerste Wereldoorlog blijken niet helemaal getrokken als de wereld weer in oorlog raakt. De crisisperiode tussen de wereldoorlogen heeft al een voorsmaakje gegeven van wat er aan ontbering te wachten staat tussen 1940 en 1944. De “stroomlijning” van voedselproductie en –distributie blijkt niet helemaal een succes, om het even vriendelijk te stellen. Wat nog maar eens onderstreept dat je een volk niet kan voeden van achter een bureau. Begrijpelijk dus dat de slogan “Nooit meer oorlog” aangevuld wordt met “Nooit meer honger”…
18-“De oorlogskeuken – Vrouwen aan het thuisfront”
Vrouwen en oorlogskost: een vergeten epos uit de Tweede Wereldoorlog. Hoe vrouwen dagdagelijks een essentieel steentje bijdroegen tot de overwinning!
​
“Jong in de sixties en seventies”
19-“Van hippie tot punk – Van liever lief tot bittere woede 1960-1980”
Herinneringen en … lessen!
Zonder het goed te beseffen, zijn we ineens een halve eeuw later…
Dat magische jaar 1968, waarin alles meteen leek te veranderen. Een gewelddadig jaar met twee “grote” politieke moorden in de Verenigde Staten. Met studenten- en jongerenprotest overal ter wereld dat vaak met geweld de kop werd ingedrukt. De Koude Oorlog die in Tsjecho-Slowakije en Vietnam zijn meest rauwe kant toonde. Maar tegelijk ook met zoveel verwachtingen want een heel nieuwe generaties diende zich aan, met een heel eigen, nooit vertoonde, cultuur. Onversneden romantiek volgens de enen, puur realisme volgens de anderen. Maar de hippiecultuur heerste toch even…
Uitgerekend in dat jaar trok hij naar Antwerpen om te gaan studeren en maakte hij ook kennis met de Vlaamse versie van 1968. De wereld veranderde, de sixties gingen naadloos over in de seventies en alles werd weer anders. Hij groeide op en belandde van de welvaartstaat in de crisis. Veel van wat “verworven” leek, bleek te precair om te overleven. En de punk verwoordde heel die wanhoop…
Toch werd de wereld nooit meer als voor 1968, al was het maar in de geest van hen die dat allemaal “lijfelijk” meegemaakt hadden!
20-“De popmuziek in de sixties en seventies”
Een uitgebreide, visueel en muzikaal geïllustreerde, geschiedenis van het ontstaan en de eerste ontwikkelingen van de popmuziek, internationaal en nationaal…
Tijd dus voor onversneden nostalgie.
Bij voorkeur in twee sessies!
Bijzondere gelegenheden!
21-“Kermis - De verhalen en liedjesmolen”
Een tweeledig interactief programma:
-Voor iedereen die van kermis houdt, zowel vroeger als nu!
-“Kermis!” : een uur geschiedenis van en verhalen over de kermis (Eddie Niesten)
-“Van Mitte Confitte tot het Edele Kind van Napoleon”: kermisliedjes “live”, absolute meezingers en andere... (Griet Goris).
Duur: 2 uur (2 x 1 uur voor elk deel).
(Aparte voorwaarden: zie onderaan)
22-“De oorlog in muziek en keuken”
Een totaalprogramma met een mix van oorlogskeuken en muziek van toen. In de periode voor, tijdens en na de oorlog wordt dit thema nader geschetst. Met een selectie van bekende, minder bekende en verrassende liedjes.
Praktisch Lezingen Algemeen
Duurtijd: 1,5 tot 2 u, overeen te komen
Gage: 200 euro
Verplaatsingskosten: 30 ct/km (vanuit Tongeren) of treinkosten (65 + / desgevallend lift van en naar station)
Presentatie: voor de meeste thema’s een power point presentatie maar niet essentieel
Methodiek: zeer interactief!
Gratis basismateriaal voor publiciteit, indien gewenst!
Kostprijs totaalprogrammas “Kermis” en “De oorlog in muziek en keuken”:
300 euro en verplaatsingskosten (30 ct/km).
Prijs per deel apart:
Lezing: 200 euro lezing en verplaatsingskosten (30 ct/km) (zie hoger)
Liedjesdeel: 250 euro en verplaatsingskosten (30 ct/km) (200 euro indien eigen installatie)
Contact:
Eddie Niesten – Pastorijstraat 23 – 2240 Geel
0479/021728
014/295594
Meer info
eddieniesten@hotmail.com – 0479 021728
Alle lezingen worden aangepast aan (de wensen van) de groep, na onderlinge afspraak!
“Mengthema’s” zijn desgevallend mogelijk…
​
Pour des conférences en français, n'hesitez pas de nous contacter!
​
For lectures in English, please contact us!